منجی گمشده؛ فراینده قهرمان سازی در افغانستان

عادله زمانی؛ روانشناس 

اگرکاربر فضای مجازیِ افغانستان باشید، احتمالاً یک نکته همانگونه که مورد توجه من قرار گرفت، شما را هم تحت تاثیر قرار داده است. هر بار که اتفاقی هر چند کوچک در افغانستان رسانه‌ای می‌شود. موجی از واکنش ها در فضای مجازی افغانستان به راه می‌افتد .
این واکنش ها می تواند مثبت یا منفی باشد. اگر از واکنش های منفی و احتمالا توهین‌آمیز و مرده باد بگذریم می‌توانیم به واکنش‌های مثبت توجه کنیم.
واکنش‌های مثبت گاهی صبغه افراط به خود می‌گیرد. به تعبیری دیگر هر روز صبح که چشم می‌گشاید می‌توانید شاهد ظهور قهرمانی جدید در میانه فضای مجازی کشور باشید.
مردی که در اعتراض به همه لباس از تن به بدر کرده است یا زنی که سخنرانی را برهم زده است. دختری که به رئیس جمهور درشت گویی کرده است یا زنانی که در جشنی رقصیده اند. سربازی که در برابر قانون گریزی یک نماینده ایستاده و هزاران قهرمان چند روزه دیگر که فضای مجازی کشور را اشغال می کنند.
اما این طمع قهرمان پروری و چهره سازی در افغانستان چگونه شکل گرفته است؟
قهرمان سازی و قهرمان پروری بیانگر بخش عمده از نیازهای روانی افراد جامعه است خلأهای روانی و آنچه که مردم اجتماع در ناخودآگاه خود معتقد هستند از ایشان دریغ گشته است.

آنچه من نمی توانم انجام دهم و تو انجام دادی

فرایند قهرمان سازی می تواند از یک خلاء بزرگ عملی سرچشمه گیرد. کاری که اکثریت اجتماع تمایل دارند انجام دهند اما توانش را ندارند پس وقتی کسی بر خلاف جریان آب شنا می کند، تبدیل به قهرمان می‌شود. کسی که در برابر یک زورمند ایستاده و به او توهین کرده است حتا اگر شکل بیان اعتراضش مودبانه نباشد تبدیل به یک قهرمان می گردد. ‌ها در وجود قهرمانان ارزش‌های خود را می بینند و قهرمان را پاسدار و نماینده این ارزش ها می دانند.

تو وضعیت را تغییر خواهی داد.
آدم ها گاهی وقت ها به دنبال یافتن یک منجی تغییر دهنده هستند وقتی از وضعیتی رضایت ندارند ولی نمی توانند برای عوض شدن شرایط دست به کاری بزند لذا اگر کسی پتانسیل ایجاد تغییر را نشان دهد صرفنظر از توان و عدم توان او، تبدیل به یک قهرمان خواهد شد.

اعتقاد جامعه به مظلومیت
بخشی از قهرمان سازی های شکل گرفته در اجتماع افغانستان مربوط به زنان است زنان زیادی به خاطر یک عمل یا برانگیختن احساس جمعی تبدیل به قهرمان چند روزه می‌شوند. این قهرمان پروری تحت تاثیر جنسیت زن قرار می گیرد. زنان همواره در جامعه افغانستان با چالش‌های فراوانی روبرو بوده‌اند و زمانی که یک زن دست به عملی برای بالا بردن صدایش می زند احساسات خفته جمعی به نفع‌اش بیدار می شود. مردم معتقد می‌شوند که چون زن است در جامعه بارها مورد اجحاف قرار گرفته است حالا که صدایش را بلند کرده پس او یک قهرمان است. اما الزاما این همیشه هم درست نیست .

عوامل قهرمان سازی در افغانستان زیاد هستند. اما آنچه که باید به آن توجه کرد این است که این قهرمانان به همان سرعتی که به وجود می‌آیند به همان سرعت نیست و از یادها فراموش می‌شوند. غلیان ناگهانی احساسات جمعی جامعه ناگهان هم فروکش می‌کند و کسی به یاد نمی آورد که چند روز قبل برای ستایش چه کسی در فیس بوک پستی نوشته بوده است.

گالیله در دادگاه تفتیش عقایداش در جواب یکی از هواداران خود که می گفت بیچاره مردمی که قهرمانش را از دست می دهد به او پاسخ داد بیچاره مردمی که به قهرمان نیاز داشته باشد.