فریبا اکبری
تبلیغات سیاه، تبلیغاتی است مبنی بر نشر عقاید نادرست و غیر موثق، با هدف تاثیرگذاری بر مخاطب برای پیگیری اهداف گروه‌های خاص. تبلیغاتی که امروز لایه لایۀ زندگی بشر را شکافته و هیچ بعدی از زندگی بشر از تیررس آن در امان نبوده است.
وحشت بسیار از کرونا این روزها دنیا را به سمتی سوق داده که شاید تا چند دهه آینده خاطرات تلخ آن در ذهن بشر ماندگار بماند و خط سرخ خود را در لای کتاب‌های تاریخ برای نسل‌های بعد بگذارد. قسمتی از این وحشت آفرینی بیش از حد در مورد کرونا، مدیون تبلیغات سیاه است.
با آن‌که ویروس کرونا نسبت به دیگر خانواده‌های ویروسی در قرن 21 خطرناک‌تراست؛ اما گسترش شبکه‌های اجتماعی زمینه را برای نشر اطلاعات و تبلیغات سیاه بوجود آورده است. این تبلیغات باعث آشفتگی ذهنی نزد مخاطبان شده و ممکن است که اثرات مخرب آن را تا مدت‌ها در زندگی خود شاهد باشیم. به ویژه در کشورهای فقیری که سطح سواد مردم نیز پایین است.
دستکش یکی از وسایل طبی است و این روزه‌ها، افراد از آن برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا استفاده می‌کنند؛ اما بسیاری از دانشمندان پوشیدن دستکش را فقط برای کارمندان صحی موثر می‌دانند نه برای همه.
اداره بهداشت بریتانیا گفته استفاده از دستکش را بخاطر مقابله با کووید19 برای عموم توصه نمی‌کند.
خرید بی رویه دستکش به ویژه توسط احتکارکنندگان و ثروتنمندان، باعث کم شدن این وسیله‌ی بهداشتی در بازار‌های جهانی شد و این ترس بین مردم برانگیخته شد که اگر این وسیله را نداشته باشند، ممکن به‌زودی بمیریند، در حالی‌که بهترین راه جلوگیری از شیوع ویروس کرونا شستن دست‌ها و فاصله فزیکی در اجتماع است.
چندی پیش در رسانه‌های اجتماعی تبلیغی مبنی بر نابودی نسل بشریت با شیوع کرونا دست به دست می‌شد، خبری که با توجه به گفته‌های بسیاری از صاحب نظران پزشکی و اجتماعی معقول به نظر نمی‌رسد.
یووال نوح هراری استاد دانشگاه و خالق کتاب انسان خردمند، در مصاحبه با بی بی سی چنین گفت”بشیریت هر آنچه برای کنترول و شکست این بیماری لازم است در اختیار دارند و ما در قرون وسطی زندگی نمی‌کنیم و این بیماری طاعون نیست. شرایط بد آنگونه نیست که مردم بمیرند و ما ما از عامل مرگ و میر آن‌ها وچگونگی برخورد با آن‌ها آگاهی نداشته باشیم”.
او با آن‌که این ویروس را خطرناک توصیف می‌کند، اما لازم می داند که این سوال را از خود بپرسیم، که در دوران پساکرونا در چگونه دنیایی زندگی خواهیم کرد؟
تبلیغات سیاه ممکن است که نظر به نوع جوامع متفاوت باشد، برای مثال در افغانستان؛ نوشیدن چای سیاه، نوشیدن الکل و خوردن زعفران، و این‌که مسلمانان را کرونا نمی‌گیرد، تا چند هفته در شبکه‌های اجتماعی مخاطبان را مصروف کرده بود.
اگر بخواهیم به نمونه‌ی دیگری از این نوع تبلیغات در افغانستان بپردازیم این است که بعضی از مردم در افغانستان فکر می‌کنند که نباید مریضی کرونا علنی شود و یا هم این‌که به محض مبتلا شدن به کرونا خواهند مرد، درحالی‌که مرگ و میر کرونا در جهان 2 درصد گفته شده است. همین ترس بیش از حد از کرونا، باعث شده است بعضی از افرادی که حتا علایم کرونا را دارند به داکتر مراجعه نکنند.
به این ترتیب، افکار عمومی وقتی هدفی را نشانه بگیرند به سختی می‌توان منصرفش کرد. در بعضی موارد دیده شده کسانی از دستکش استفاده نمی‌کنند و یا این‌که طبق میل افکار عمومی رفتار نمی کنند، مورد حملات لفظی گروهی دیگر افراد قرار گرفتند.
مریضی‌های واگیر از گذشته‌های دور وجود داشته و مهار آن نیز برای بشریت مشکل‌زا بوده است، ولی مهار این بیماری‌ها برای بشر قرن 21 ساده‌تر شده است، با تفاوت این‌که کرونا کشنده‌تر از دیگر ویروس‌های قرن 21 است یا بهتر است بگوییم انسان‌ها در کنترول و مهار آن متقبل زحمتی بیشترمی‌شوند. در کنار بیماری‌های واگیر که هر چند وقت به سراغ انسان می‌آیند، انسان‌ها با مشکلاتی وحشتناک دیگر نیز دست و پنجه نرم می‌کنند، اما ترس در مقابل این مشکلات به مراتب کمتر از کروناست.
آمار منتشر شده در جهان نشان می‌دهد که همه ساله حدود 850 هزار نفر در جهان خودکشی می‌کنند. در تازه ترین آمار مجله لانس نشان می دهد که همه ساله 11 ملیون نفر به دلیل غذایی که می‌خورند، در معرض مرگ زودهنگام قرار دارند. در سال 2017 حدود 585 هزار نفر در اثر مصرف مواد مخدر جان باخته‌اند. سالانه حدود 7 ملیون نفر در جهان به اثر آلودگی هوا جان‌های خود را از دست می‌دهند.
در افغانستان نیز به آمار تکان دهنده‌ی مردن انسان‌ها در حواداث مختلف برمی‌خوریم
کمیسیون حقوق بشر در سال 2019 اعلام کرد، 11 هزار غیرنظامی در افغانستان به دلیل جنگ جان خود را از دست دادند. مطابق به گزارش سازمان جهانی صحت در سال 1397، 10 هزار نفر در افغانستان قربانی مریضی سل شدند. مرکز تحقیقات “وضیعت هوای جهان” گفته است که در سال 2017 حدود 26 هزار نفر در افغانستان به اثر آلودگی هوا جان خود را از دست دادند.
آمار دیگری نیز موجود است که از حوصله این متن خارج است.
در مقابل، شمار مبتلایان کرونا در افغانستان تا به امروز(دوشنبه،8 ثور) 1703 نفر و قربانیان آن 57 نفر می‌باشند.
حالا تصور کنید، دوست تان برای تان زنگ می‌زند و می‌گوید یک فرد معتاد امروز در قریه ما فوت کرد، یا این‌که اگر در آمریکا زندگی کنید و فردی برای تان بگوید مادر دوستم به اثر مریضی قلبی جان باخته است؛ پاسخ تان چه خواهد بود؟ مسلما یک ای وای و خدا بیامرز گفتن نهایت احساس تان را در مقابل این واقعه نشان خواهد داد.
حالا بر عکس تصور کنید دوست تان برای تان زنگ می‌زند و می‌گوید، فرد مصاب به کرونا در جاده ما فوت کرده است حالا سوال اول و دوم را مقایسه کنید، حتما به تفاوت فاحش میان جواب‌ها برخواهید خورد.
ترس از کرونا به دلیل شدت خطرناک بودن آن خوب است، اما ترس پیش از حد از کرونا باعث می‌شود که ما امروز تصمیم‌های نادرستی بگیریم که برای آینده خطرناک و مخرب باشد.
به هر حال، بشریت در حال حاضر در درون دوران کرونایی زندگی می‌کند و به سختی می‌تواند همزمان با بحران دست و پنجه نرم کند و آن را تحلیل و بررسی کند. شاید چند سال بعد متخصصان بتوانند به چیستی، چرایی انتشار سریع و چگونگی ویروس کرونا پاسخ دهند، اما در حال حاضر خوب است که با خبرپراکنی و تبلیغات سیاه کرونا ویروس مبارزه صورت گیرد؛ در غیر این صورت این تبلیغات ممکن است گران‌تر خود ویروس برای مردم تمام شود.