ستگیر روشنیالی
نویسنده و پژوهشگر
سوال یکم: سهم افغانستان از«روز جهانی تساهل و رواداری» چیست؟
افغانستان و آن‌چه که در آن می‌گذرد تساهل و روادارِی را به یک ضرورت جهانی تبدیل می‌کند. کمبود افغانستان تساهل و رواداری است که به این حالت تراژیک گرفتار شده است. افغانستان بسیار روشن به جهانیان نشان می‌دهد، در جامعه که تولرانس و هم‌پذیری وجود ندارد، انسان و انسانیت بی‌ارزش می‌شوند و جامعه به‌سوی انحطاط حرکت می‌کند.
جواب:
سوال دوم: علت اساسی فقدان رفتار متساهلانه و وجود خشونت در جامعه ما چیست؟ از دیدگاه شما آیا مباهات به داشته‌های تاریخی، سنت دینی و ابیات عرفانی در این جغرافیا، می‌تواند راه نجات «امروز» را رقم بزند و یا به نسخه دیگری باید متوسل شد؟
خوب، ما داشته‌های تاریخی، سنت دینی … را نفی کرده نمی‌توانیم، اما افغانستان به یک تفکر نوین و حاکمیت ارزش‌های نوین ضرورت دارد تا به جای برتری برابری و به جای تحمیل‌ها، تساهل را نهادینه کنند. زمان ما زمان تساهل است، نه تحمیل. رویکرد تحمیل همیشه فاجعه آفرین است.
سوال سوم:
برای ترویج فرهنگ تساهل و مدارا و مبارزه با پدیده تندروی، به ویژه تندروی دینی، نهادهای ملی از جمله دولت، رسانه‌ها، جامعه مدنی، دانشمندان و نهادهای علمی چه کار درخوری انجام داده است؟ آیا کارکرد این نهادها بسنده و مطلوب بوده است؟ چه کارهایی باید انجام شود؟
جواب:
بدبختانه در جامعه به جای فرهنگ تساهل و مدارا، فرهنگ افراط دست بالا دارد و سیاسی کردن قوم، سیاسی کردن مذهب، سیاسی کردن تاریخ … به جای تساهل به افراط و تندروی قومی و مذهبی کمک می‌کند. در افغانستان شوربخت، افراطیت مشکل چند فرد و چند گروه نیست. در این کشور ذهنیت نیرومند افراطی مسلط است که هر روز صدها افراطی را تولید می‌کند.
سوال چهارم: شماری از پژوهشگران ریشه‌های خشونت و منازعات درازمدت در افغانستان را در: قرائت‌هایی از اسلام سیاسی، استخبارات منطقه‌ای و قرائت جهان گسترانه از شریعت اسلامی می دانند، دیدگاه شما در این زمینه چیست؟ کدام یک از مولفه‌ها و مفاهیم ذکر شده نقش کلیدی در تولید و گسترش خشونت و جنگ در جامعه ما را دارد؟
جواب
با این نظریات توافق دارم و من ریشه‌های خشونت بر علاوه این‌ها در فرهنگ حاکم استبدادپرور که خانواده را هم به مرکز خشونت و به مرکز آپارتاید جنسی تبدبل کرده است و همچنان برتری جویی‌های قومی و مذهبی استند که جامعه را به سوی خشونت و جنگ رهنمایی می‌کند، می‌بینم.
سوال پنجم: از دید شما بهترین الگو برای حل منازعات در افغانستان، چه می‌تواند باشد؟
جواب
انسانی کردن سیاست.
سوال ششم: برای بسترسازی فرهنگ رواداری و مدارا در جامعه و نیز مبارزه با افراط گرایی، جنگ و خشونت چه اقدامی صورت گیرد؟ نسخه بدیل از دید شما در برابر خشونت و تفکر افراطی چیست؟
جواب:
جامعه به اساس اعتماد جمعی و احترام متقابل ساخته میشود.
در زندگى اجتماعى همیشه اختلاف نظرهایى وجود دارند. چی باید کرد که انسان‌ها با ارزش‌های متفاوت در کنار هم زندگی کنند و از کشمکش‌ها و جدل‌های قومی، مذهبی و از دیکته‌ها و تحمیل‌ها نجات یابد.
فراموش نکنید که افغانستان از لحاظ قومی، مذهبی، فرهنگی، لسانی یک جامعه پلورالستیک است و پلورالستیک خواهد ماند. موجودیت چندگانگی قومی، فرهنگی، مذهبی … خود یک ضرورت است. موجودیت و وحدت سیاسی افغانستان به جای یکسانسازی قومی، مذهبی … در چندگانگی قومی، مذهبی… می‌باشد. آن‌چه که افراد جامعه را با هم پیوند می‌دهد احترام به نظریات، حقوق، آزادی‌ها و کرامت هر فرد «زن و مرد» می‌باشد.